PSYCHOLOGIA

Kłótnie na urlopie – jak ich unikąć?

Czekamy na urlop cały rok. Cieszymy się na myśl o spędzeniu więcej czasu z rodziną. To ma być cudowny okres relaksu i bliskości. Dlaczego więc tak wiele osób kłóci się podczas wakacyjnych wyjazdów? Jak temu zaradzić?

Anna Daria Nowicka

Dlaczego zamiast odpoczywać, marnujemy energię na kłótnie?

Niszczące skutki lockdownów. Przed nimi czasu na spędzenie go z naszymi partnerami i dziećmi było zazwyczaj niewiele. W natłoku codziennych obowiązków rodzinnych, szkolnych i zawodowych bywało, że żyliśmy w tzw. trybie od weekendu do weekendu i tylko wtedy mieliśmy więcej przestrzeni dla siebie nawzajem. Wspólny urlop był więc w wielu rodzinach jednym z niewielu okresów na jakościowe spędzenie czasu razem. Czekały więc z utęsknieniem na wakacje. Niestety podczas lockdown’ów pogorszyła się nasza kondycja psychiczna, szczególnie w przypadku dzieci:

„Z takim naporem pacjentów psychiatrzy dziecięcy jeszcze nie mieli do czynienia. Według statystyk policyjnych liczba prób samobójczych wśród dzieci i nastolatków wzrosła o 77 proc. w porównaniu z 2020 i 2021 r. To samobójstwa są drugą najczęstszą przyczyną zgonu nastolatków. W czasie pandemii wzrosła liczba pacjentów z niepełnosprawnością intelektualną, agresywnych i autoagresywnych. Bardzo źle znosili izolację, chaos i lęk”1.

Ostatnie dwa i pół roku było okresem wyzwań: praca i nauka zdalna w połączeniu z nasilającym się uczuciem stresu mogły źle wpłynąć na relacje rodzinne. Badania socjologiczne przeprowadzane w wielu krajach niezbicie udowodniły, że przez lockdown znacząco wzrosła przemoc domowa.

Jak podaje raport Komisji Europejskiej2: ”Lockdown sprzyja przemocy. Już wiosną ubiegłego roku, podczas pierwszej fali pandemii, szereg krajów UE zauważyło znaczny wzrost przemocy domowej. (...) Według statystyk, do agresji częściej dochodziło wśród par posiadających dzieci, uboższych i takich, gdzie obydwoje partnerów z powodu restrykcji musiało przebywać w domu. Problem dotyczył częściej osób, które już wcześniej doświadczały przemocy w związku”.

Trudno było dawać sobie radę z własnymi emocjami, lękami, niepewnością, przytłoczeniem. To spowodowało, że wskutek lockdownów tegoroczne wakacje mogą okazać się jeszcze bardziej konfliktogenne. Możemy jednak temu zapobiec.

Zarzewie kłótni i żalów często zaczyna się jeszcze przed urlopem

Jeśli obie osoby nie potrafią mówić o swoich potrzebach w otwarty, a jednocześnie asertywny sposób, to jest duże prawdopodobieństwo, że „silniejsza” strona narzuci swoje preferencje partnerowi. A on/ona nie tylko będzie miał/miała żal, że jego/jej głos nie został wysłuchany, ale może wręcz świadomie lub nieświadomie podejmować działania utrudniające delektowanie się urlopem. Przykładowo: „zapomni” spakować ważną dla partnera rzecz, będzie narzekać na pokój, pogodę, jedzenie i „mimochodem” pokazywać fotki z cudownych wakacji znajomych. Na każdą propozycję odpowie: „nie – bo za zimno/ za ciepło/ za daleko/ za tłoczno”… W ten sposób odbierze przyjemność nie tylko partnerowi, lecz także sobie.

Ostatnie 2 tygodnie przed urlopem bywają zwykle bardzo stresujące. W pracy piętrzą się zadania do wykonania. Chcemy podomykać jak najwięcej spraw przed urlopem, więc kiedy w końcu wyjeżdżamy, jesteśmy zwykle bardzo zmęczeni i poddenerwowani. W takim stanie emocjonalnym nawet drobiazg może być iskrą, która zaogni sytuację.

Kolejnym drażliwym momentem jest pakowanie bagaży. Zwłaszcza, jeśli jedna osoba jest „minimalistą”, a druga – aby poczuć się zabezpieczona – potrzebuje wziąć ze sobą dużo rzeczy. Bez empatii i wypracowania kompromisu zapakujecie do walizek również złość i pretensje. 

Jak zapobiec konfliktom?

  • Aby poznać prawdziwe preferencje partnera np. odnośnie wakacji, zadawaj pytania otwarte, czyli takie, na które nie można odpowiedzieć tylko „tak” lub „nie”. Zamiast spytać, czy chcesz jechać na kolejną "objazdówkę", lepiej dopytać „Co podobało ci się podczas naszej ostatniej „objazdówki”? Co chciałbyś/chciałabyś powtórzyć, a czego uniknąć? Czy masz jakiś pomysł, jak moglibyśmy fajnie spędzić te wakacje?”
  • Jeśli Wasze preferencje dotyczące spędzania czasu wolnego są odmienne, to planując urlop zadbajcie, aby każdy miał zapewnione coś, co jest dla niego szczególnie ważne.
  • Pamiętaj, że wspólny urlop nie powinien oznaczać przebywania ze sobą non stop. Zapewnij sobie, partnerowi oraz dzieciom odrobinę własnej przestrzeni. Zaplanujcie aktywności tak, aby chociaż godzinę dziennie spędzić osobno. Jest to szczególnie ważne, jeśli wyjeżdżacie z dziećmi. Wakacyjne kurorty oferują tak wiele różnych form spędzania czasu, że każdy może znaleźć coś ciekawego dla siebie.
  • Nie obrażaj się, jeżeli Twój partner/partnerka mówi, że potrzebuje trochę pobyć sam/a. To nie oznacza, że już Cię nie kocha albo że nie jest zadowolony/a ze wspólnego wyjazdu! Po prostu niektóre osoby potrzebują pewnej dawki samotności, aby się zregenerować. Jeśli czujecie taką potrzebę i macie możliwość, to spróbujcie zapewnić sobie nawzajem w ciągu roku 1 czy 2 dni wyjazdu bez rodziny. Wtedy jest też większa szansa, że będziecie bardziej cieszyć się tym czasem, który spędzicie podczas urlopu razem.
  • Wypracuj kompromis już w trakcie planowania urlopu. Wyjaśnij, na czym Ci szczególnie zależy, a w jakich obszarach jesteś gotowy/a odpuścić oraz zapytaj o to drugą stronę. Mówcie otwarcie o swoich potrzebach.
  • Jedną z metod asertywnego, a jednocześnie niekonfliktowego mówienia o naszych emocjach i potrzebach tzw. komunikat Ja. Jego magia tkwi w tym, że nie przypisujemy partnerowi złych intencji, lecz mówimy wprost, jak my czujemy się z tym, co zrobił/a. Przykładowo: zamiast mówić: „masz gdzieś moje potrzeby!”, lepiej powiedzieć: „kiedy Ty planujesz wyjazd bez porozmawiania ze mną, o tym, co dla mnie ważne, to ja czuję się tak, jakbyś o mnie nie dbał/a i jest mi przykro”.
  • Wydatki. Zwłaszcza w tym roku – przy ogromnej inflacji i wzroście rat kredytów – coraz więcej osób jest zmuszonych liczyć każdą złotówkę i odczuwa związane z tym napięcie. Jak pokazał Raport „Stres a praca” oparty na tegorocznym badaniu na reprezentatywnej próbie Polaków, który powstał na zlecenie firmy Evolution[1]: „46 proc. osób biorących udział w badaniu zadeklarowało, że czuje się bardziej zestresowana niż 6 miesięcy temu, 75 proc. ankietowanych powiedziało, że stresuje się poziomem inflacji, zaś dla 69% stresem jest posiadanie kredytu hipotecznego”. Zamiast podczas urlopu wypominać najbliższym, że za dużo wydają, poświęćcie czas przed wyjazdem, aby wspólnie ustalić, na jakie wydatki możecie sobie pozwolić, a z czego w tym roku musicie zrezygnować. I trzymajcie się tych uzgodnień, zamiast kłócić się przy każdym zakupie.
  • Osobowość. Jeśli Twój partner nie lubi wyjazdów grupowych, nie zmuszaj go do urlopu ze znajomymi, nawet jeśli dobrze czuje się z nimi podczas krótkich spotkań. Pamiętaj, że o ile ekstrawertyk najlepiej doładowuje akumulatory podczas intensywnych kontaktów z innymi, dla introwertyka jest to na dłuższą metę męczące i zwykle preferuje wyjazd tylko we dwójkę lub z najbliższą rodziną. Więcej podpowiedzi, co zrobić, aby naładować akumulatory podczas wakacji, znajdziesz w moim artykule "Jak spędzać urlop, aby naprawdę odpocząć? 15 zasad efektywnego odpoczynku".
  • Nie zmuszaj partnera do brania udziału w czymś tylko dlatego, że ciebie to bawi. Przykładowo: Jeśli Twój partner nie lubi tańczyć albo uprawiać sportów ekstremalnych, to sam/a weź udział w animacjach tanecznych czy sportowych.
  • Zakop topór wojenny. Jeśli już jesteście skonfliktowani, to ustalcie "urlopowe zawieszenie broni”. Jeśli nie uda Wam się przed wyjazdem konstruktywnie załatwić trudnych spraw we wzajemnych relacjach, to w miarę możliwości postarajcie się podczas wakacji nie wracać do tych sytuacji czy punktów spornych. Zwykle odłożenie na tydzień czy dwa newralgicznych kwestii typu „w czyjej rodzinie w tym roku spędzimy Wielkanoc”, nie powiększy problemu. Zamiast więc zabierać ze sobą na urlop niezakończone konflikty, lepiej jeśli oboje wypoczniecie i wrócicie do tego problemu już po powrocie do domu. Bywa, że do tego czasu negatywne emocje przygasną, zaś dzięki temu, że oboje wrócicie zrelaksowani, dużo łatwiej Wam będzie znaleźć konstruktywne rozwiązania.

Źródła:

  1. Tygodnik Polityka https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2172957,1,psychiatria-dziecieca-takiego-naporu-pacjentow-nie-bylo-nigdy.read, [stan na: 11.08.2022].
  2. Cyt. za: https://www.dw.com/pl/raport-komisji-europejskiej-pandemia-uderza-w-kobiety/a-56796080
  3. Stres a Praca, Raport z badania ilościowego, Czerwiec 2022 r. na zlecenie firmy Evolution, [stan na: 11.08.2022].