Z tego artykułu dowiesz się:

• Dlaczego dbanie o zdrowie pracowników jest kluczowe dla Twojej organizacji?
• Jakie są koszty generowane przez wysoką absencję?
• Jakie rozwiązania praktykują nowoczesne firmy w zakresie promocji zdrowia?
• Jak i dlaczego unikać prezenteizmu?

Przydatna definicja: Centralny Instytut Ochrony Pracy wskazuje, że absencja rozumiana może być jako utracony czas pracy, w tym artykule skupiamy się jednak wyłącznie na absencji chorobowej z powodu choroby własnej, a nie np. opieki nad osobą chorą [1].

Zdrowie – kluczowa inwestycja

Nowoczesne firmy dokładają wszelkich starań, żeby zapewnić pracownikom odpowiednie warunki, ale także narzędzia ułatwiające dbanie o zdrowie, np. pakiety i usługi medyczne. Dlaczego to takie ważne? Inaczej mówiąc – co daje firmie zdrowy pracownik i jak firma traci na chorobach pracowników?

• Zyski

Czas to pieniądz. Co do tego nie ma wątpliwości, zwłaszcza gdy pod uwagę weźmiemy czas absencji pracowników. Jak się okazuje, każdy procent absencji chorobowej odpowiada utracie 0,7% zysku przedsiębiorstwa [3].

• Koszty

Utrata zysków to jedno, istotne są także koszty – i to nie tylko te oficjalne, związane wprost z danym pracownikiem, ale także koszty zastępstw (w tym także rekrutacji i przeszkolenia nowej osoby), ewentualnych nadgodzin czy obsługi administracyjnej [1]. W efekcie dbanie o zdrowie pracowników przynosi korzyści ekonomiczne w postaci ograniczenia kosztów, które kształtuje się na poziomie od kilku do 70% [6].

• Wizerunek

Dbanie o dobrostan pracowników to nie tylko mniejsza absencja, ale także lepszy wizerunek wśród kandydatów do pracy [3]. Specjaliści będą chętniej wybierać taką firmę, a obecni pracownicy poczują się bezpieczni i „zaopiekowani”.

• Efektywność

Już zwykły katar, którego część z nas nie traktuje nawet jako choroby, zmniejsza wydajność o 20% [4]. Nic dziwnego – zdrowie realnie wpływa na szybkość i jakość pracy. Pamiętajmy też, że błędy popełniane przez rozkojarzonych, chorych pracowników mogą być już nie tylko kosztowne, ale i niebezpieczne.

• Atmosfera

Zdrowie wpływa na jakość komunikacji między pracownikami [7]. Nawet niewielkie przeziębienie może oznaczać, że pracownik przyjdzie do pracy rozdrażniony, a negatywne emocje wpłyną na cały zespół. Na atmosferę pracy źle oddziałują także nadgodziny i konieczność częstego zastępowania nieobecnych osób.

Czy firma może przeciwdziałać absencji?

Jak najbardziej. W 2012 roku Eurostat przeprowadził badania, które wykazały, że ok. 26% ogólnej absencji pracujących wynika z chorób związanych z pracą [6]. Oczywiście w obecnych czasach te wyniki zostały zachwiane przez pandemię, a następnie – idącą za nią falę problemów psychicznych pracowników. Trzeba jednak przyznać, że mimo upływających dekad, wiele firm wciąż nie odrobiło lekcji polegającej na stworzeniu higienicznego i zdrowego środowiska pracy, które samo w sobie jest kluczem do zmniejszenia absencji chorobowej. Tymczasem właściwie dobrane działania mogą ograniczyć wydatki przedsiębiorstwa spowodowane absencją od kilku nawet do 70% [3]. 

BHP to jednak nie wszystko. Istotna jest także sama kultura pracy. Okazuje się, że nawet do 70% zwolnień ze wskazaniem „chory może chodzić” lub przyznawanych w ramach opieki nad członkiem rodziny, wykorzystuje się jako swego rodzaju ucieczkę od pracy. Takie działania mają stanowić średnio aż 10% absencji chorobowej [3].

Widać wyraźnie, że różne rodzaje absencji generowane są przez całkowicie odmienne czynniki. Pierwszym krokiem w jej przeciwdziałaniu, powinno być więc zweryfikowanie, do jakiego obszaru należy. Najczęściej wyróżnia się trzy następujące:

• naturalna – pracownik faktycznie choruje;
• szara – pracownik nie jest chory, ale przedłuża faktyczne zwolnienie, unika powrotu do pracy (“łatwy” dostęp do zwolnień, brak motywacji do pracy itp.);
• zawodowa – tzw. patologiczna, pracownik wykorzystuje możliwość zwolnienia, żeby pobierać świadczenia bez pojawiania się w pracy [7].

W szczególności interesuje nas pierwszy punkt – jest on bowiem możliwy do skorygowania przez wprowadzenie zmian higieny i kultury pracy, które będą w dużej mierze uniwersalne.

W przypadku absencji szarej i zawodowej często w grę wchodzą czynniki indywidualne dla danej firmy, między innymi jakość zarządzania czy źle zaprojektowane wskaźniki i procesy [3].

Uwaga – zminimalizowanie absencji powinno być traktowane jako działanie systemowe. Należy zacząć od ustalenia realnych przyczyn i rodzaju absencji, a następnie opracować politykę absencyjną, obejmującą cały kompleks działań i rozwiązań.

Minimalna absencja naturalna – czyli jak zadbać o zdrowie pracownika?

Według najnowszego dostępnego raportu ZUS w 2021 roku przyczyny absencji chorobowej polskich pracowników kształtowały się następująco: